Potrzeba wyspecjalizowanej opieki osób starszych stała się faktem. Dowodem na to są nie tylko kwestie demograficzne, takie jak dynamicznie postępujące starzenie się społeczeństwa, ale również aspekty kulturowe. Wciąż powszechny w naszym kraju tradycyjny model rodziny sprawia, że w Polsce opieka nad osobą starszą nadal najczęściej funkcjonuje w sferze prywatnej i traktowana jest jako powinność. Jednak wraz z rosnącą liczbą dorosłych wymagających codziennej pomocy, coraz wyraźniej widać konieczność profesjonalizacji zawodu opiekuna.
Według danych z publikacji Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej[1] pod koniec 2019 roku aż 9,7 mln Polaków było w wieku powyżej 60 lat, a w ciągu ostatnich 5 lat ich liczba wzrosła o ponad 900 tys. Wraz ze starzeniem się społeczeństwa, coraz więcej z tych osób będzie potrzebowało pomocy ze strony innych ludzi. W Polsce zazwyczaj taka odpowiedzialność spada na osoby z najbliższego otoczenia seniora.
Matki-Polki-Opiekunki
Ze względu na funkcjonujący społecznie stereotyp kobiety-opiekunki, osobami starszymi wymagającymi pomocy innych zwyczajowo zajmują się w Polsce kobiety, głównie te w wieku 50-69 lat[2]. Jednocześnie dla wielu z nich jest to dodatkowe obciążenie poza pracą zawodową i obowiązkami domowymi. Według raportu CBOS „Kobiety i mężczyźni w domu”[3], w większości gospodarstw w naszym kraju sprawami związanymi z prowadzeniem domu zajmują się Polki. Z kolei według raportu FOB[4], aż 27% badanych jest zdania, że osoby opiekujące się dziećmi spotykają się z większym zrozumieniem niż opiekunowie niesamodzielnych osób dorosłych. Co ważne, w kontekście opieki nad seniorem, wiele osób nie ma żadnego przygotowania do tej nowej roli, co może powodować ogromne koszty emocjonalne, a czasem również wpływać na aspekty fizyczne (np. w wyniku nieumiejętnego dźwigania unieruchomionej osoby).
– Aktualnie, w Polsce mamy do czynienia z opieką nad osobami starszymi w obrębie najbliższej rodziny, co wynika z funkcjonującego w naszym kraju tradycyjnego modelu rodziny i silnych więzi pomiędzy jej członkami. Jednak ze względu na rosnącą długość życia i coraz większą liczbę seniorów w społeczeństwie, taka forma opieki jest coraz trudniejsza do utrzymania. Dotychczasowe rozwiązanie sprawia, że osoby podejmujące się pomocy seniorom ze swojego najbliższego otoczenia często są przepracowane, a ze względu na brak odpowiedniego przeszkolenia mogą narazić się także na pogorszenie własnego zdrowia. Z drugiej strony, jak wynika z badania IQS[5] przeprowadzonego na zlecenie Promedica24, niemal połowa Polek miała do czynienia z opieką nad starszą osobą w rodzinie, co może stanowić także cenne doświadczenie dla osób rozważających podjęcie pracy opiekuna jako stałej ścieżki zawodowej – komentuje Beata Czech, Dyrektor Wykonawcza Promedica24.
Opiekun potrzebny od zaraz
Widoczny wzrost liczby osób starszych, które wraz z wiekiem mogą potrzebować coraz bardziej wyspecjalizowanej pomocy sprawia, że coraz ciężej jest pozostawiać ją jedynie na barkach członków najbliższej rodziny seniora. Z tego powodu rośnie zapotrzebowanie na osoby zawodowo zajmujące się opieką nad osobami starszymi, a już dziś na europejskim rynku opieki brakuje ponad 2 mln takich pracowników[6]. Odzwierciedla to także badanie „Barometr zawodów”[7], według którego opiekun, to jedna z profesji na którą w najbliższym czasie będzie się utrzymywał wysoki potencjał rekrutacyjny.
Beata Czech podkreśla, iż jednocześnie, ze względu na braki kadrowe w tej branży w całej Europie, jest to także dobry fach dla osób zainteresowanych pracą za granicą. Jak pokazują wyniki badania „Kobiety w dobie pandemii COVID-19” taki wyjazd z kraju w celach zawodowych rozważa aż 1/3 Polek. Jako najchętniej wybierany kierunek najczęściej wskazują one: Niemcy (43%), Holandię (42%) oraz Wielką Brytanię (41%).
Przyszłość wymaga profesjonalnej opieki
Tak duże zapotrzebowanie na ręce do pracy może stać się odpowiedzią na trudną sytuację wielu Polek po pandemii COVID-19, która miała wpływ na życie zawodowe aż 2/3 z nich[8]. W tym kontekście kluczowa jest jednak zmiana postrzegania pracy opiekuna osób starszych, która ze względu na dotychczasowe funkcjonowanie tego zajęcia głównie w ramach rodziny często traktowana jest jako pół-praca, wykonywana dorywczo lub tymczasowo. Co więcej, wielu opiekunów zatrudnianych bezpośrednio przez rodziny osób starszych wykonuje swoją pracę bez umowy. To wszystko zdecydowanie nie sprzyja wizerunkowi tego zawodu. Z drugiej strony, jak pokazują dane demograficzne oraz wspomniany już „Barometr zawodów”, można spodziewać się, że profesja ta stanie się „zawodem przyszłości”.
– Wykwalifikowani opiekunowie są w stanie łatwiej sprostać problemom dotykającym najstarszych seniorów, z racji wieku cierpiących na różne schorzenia. Z tego powodu już dziś warto mówić o ważnej roli tego zawodu i pokazywać go jako pełnoprawną ścieżkę kariery. W stopniowej profesjonalizacji tej profesji pomagają także szkolenia, które przechodzą pracownicy takich firm jak nasza – tłumaczy Beata Czech, Dyrektor Wykonawcza Promedica24.
Szczególnie dobrze w roli opiekuna osoby starszej odnajdą się ludzie, których naturalnie cechuje empatia i łatwość nawiązywania kontaktów międzyludzkich, ponieważ podstawą tego zawodu jest właśnie zbudowanie dobrej relacji z podopiecznym. Od kandydatów wymagana jest także podstawowa sprawność fizyczna oraz sumienność w wykonywaniu obowiązków. Opiekun w ramach swoich zdań pomaga seniorowi w codziennych czynnościach, organizuje takie aspekty życia jak wizyty u lekarza czy podstawowe zakupy oraz dotrzymuje mu towarzystwa stanowiąc dla niego również wsparcie psychiczne.
